Türk Lirası bu hafta tarihinin en kötü dönemlerinden birini yaşadı. Piyasaların açık olduğu 5 günde dolar karşısında yüzde 11,9, Euro karşısında yüzde 12 değer yitiren Türk Lirası günden güne erirken, “biliyorsunuz ben ekonomistim” diyen Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın geçmişte yaptığı açıklamalar yeniden gündeme geldi.
Türkiye’nin yaşadığı her kur krizinden sonra çıkıp “ekonomik kurtuluş savaşı veriyoruz” diyen Erdoğan, döviz kurunda bu hafta yaşanan ataklar karşısında suskun kaldı.
İLK KEZ 2018’DE SÖYLEDİ
Erdoğan, “ekonomik kurtuluş savaşı” ifadesini ilk kez 16 Ekim 2018 tarihinde kullandı. O tarihte kur 5,78 seviyesindeydi.
O dönemde yaz aylarında düşük faiz ısrarı ve ABD ile yaşanan Rahip Brunson kriziyle kur krizi yaşanmış, sonrasında U dönüşü yapılmış ve Rahip Brunson tahliye edilip ABD’ye yollanırken Merkez Bankası’nın politika faizinde de sert artışa gidilerek kurda gerileme sağlanmıştı.
Erdoğan, yine bir kur krizinin yaşandığı ve faiz tartışmalarının olduğu dönemde 31 Ekim 2020 tarihinde ‘ekonomik kurtuluş savaşı’ ifadesini kullandı.
Erdoğan, o tarihte yaptığı açıklamada “Ülkemizi ekonomi alanından kuşatmaya çalışanlara cevabımızı yeni bir ekonomik kurtuluş savaşıyla veriyoruz. Yıllarca bu ülkeyi faiz, kur, enflasyon şeytan üçgenine sıkıştıran cari açığını yüksek maliyetli borçlanmayla kapattırarak sömürenlerin oyunlarını birer birer bozuyoruz” demişti.
Bu sırada ülkede yine bir kur krizi yaşanıyordu ve dolar/TL 8,30 seviyelerindeydi. Erdoğan, bu açıklamasından sadece bir hafta sonra TCMB Başkanı Murat Uysal’ı görevden almış ve yerine faizlerde sert artışa giden Naci Ağbal’ı atamıştı.
Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak da Uysal’ın görevden alınmasının ertesi günü istifa etmişti.
YENİ EKONOMİK PROGRAMI
Erdoğan, 22 Kasım 2021’de yeni ekonomi program açıkladığı basın toplantısında ise faiz indirimlerini ve TL’deki değer kaybını olumlu bulduğunu duyururken, yaşananları “ekonomik kurtuluş savaşı” olarak nitelendirdi.
Erdoğan, “Ülkemizi bunca tuzaktan, bunca badireden nasıl çıkardıysak, Allah’ın yardımı ve milletimizin desteğiyle bu ekonomik kurtuluş savaşından da zaferle çıkartacağız” ifadelerini kullandı.
‘BAŞARI İLE SÜRDÜRÜYORUZ’ DEMİŞTİ
Bu açıklama öncesinde 11,20 civarında olan dolar/TL kuru, açıklama sonrasında çok sert yükselişe geçti ve bir gün sonra kurda 13,45’lik yeni tarihi zirve görüldü. Aralık ayına gelindiği doların TL karşısında 18’li seviyeleri görmesi üzerine 17 Aralık 2021 günü Kur Korumalı Mevduat (KKM) uygulaması devreye sokulacağı açıklandı.
Kur 11 liranın altına inerken , Erdoğan bir gün sonra yaptığı açıklamada “Gerçekten ekonomik kurtuluş savaşı mücadelemizi başarılı bir şekilde sürdürüyoruz. Faiz zengini daha zengin yapar, fakiri daha fakir yapar. Milletimizi, vatandaşımızı faize ezdirmeyeceğiz. İnşallah en kısa zamanda enflasyon aşağıya inmeye başlayacak. Çünkü faiz sebep, enflasyon neticedir. Bu da benim tezimdir” dedi.
MİLYARCA DOLAR YAKILDI, AMA…
Bütçeye büyük yük getiren KKM uygulaması ve Merkez Bankası rezervlerinin yakılmasına rağmen, 2022 yılında döviz kuru yeniden 18 lira seviyesine çıktı. 2023 yılına gelindiğine ise 6 ayda 25 milyar dolarlık rezerv kaybına rağmen kur seçim öncesi 19 lirayı aştı.
Seçimden sonrası ise politika değişikliği sinyali ile dolar üzerindeki baskı kalktı ve kur kısa sürede 24 lira seviyesine dayandı. Erdoğan’ın “ekonomik kurtuluş savaşı” açıklamasını yaptığı günden bugüne Türk Lirası Amerikan doları karşısında yüzde 304 değer kaybetti. Tüm cephaneleri tükenen iktidarın ise faiz politikasında değişikliğe gideceği ön görülüyor.
YENİ BAKAN SABIR İSTEDİ
Gelinen noktada, Hazine ve Maliye Bakanı olarak atanan Mehmet Şimşek’in görevi devraldığı sırada söylediği “Türkiye’nin rasyonel bir zemine dönme dışında bir seçeneği kalmamıştır. Kurala dayalı öngörülebilir bir Türkiye ekonomisi özlenen refaha ulaşmamızda anahtar olacaktır” sözleri yeni dönemde politika değişikliği olarak algılandı.
Şimşek üç gün önce de, TBMM’inde yemin edip resmi olarak göreve başladığı gün, Twitter’dan yaptığı değerlendirmede “Hedeflerimize inşallah herkesin desteğini alarak ulaşacağız. Ancak biraz sabır ve zamana ihtiyacımız var” dedi. Erdoğan’da yeni ekonomi programının uygulamaya sokulduğu 2022 yılında vatandaşlardan defalarca ‘sabır’ talebinde bulunmuştu…
